Door Lars Timmerman, account- en productmanager bij Toolmanagers
Interieurbouwers met meerdere cnc-machines draaien op snelheid, voorspelbaarheid en een strakke afwerking. De “must-haves” hieronder gaan minder over één merk of type, en meer over slimme keuzes in geometrie, opstelling en beheer. Dat is precies waar we dagelijks klanten op helpen sturen. In dit artikel richten we ons bewust op interieurbouw (keukens, kasten en andere maatwerkoplossingen), omdat die specifieke eisen stelt die verschillen van bijvoorbeeld trappen of deuren. Denk aan het frequente gebruik van HPL, melamine en fineer, de behoefte aan een hoge afwerkingsgraad en de constante druk op efficiëntie in seriematige productie.
1. Begrijp je uitgangsmateriaal (melamine, HPL, fineer) en de nieuwe realiteit van gerecycled plaat
Toplagen worden harder en dieper, terwijl kernmateriaal vaker gerecycled is. Dat betekent: hogere slijtage én kans op “vervuiling” (nietjes, schroefjes) die gereedschap beschadigt of uitsplintering veroorzaakt. Stem je gereedschapskeuze hierop af; wat gisteren werkte op “oud” spaanplaat, hoeft vandaag niet meer optimaal te zijn.
2. Nestingmachine of balkentafel? Laat je “hoofdfrees” het zware werk doen
De Nesting-CNC (vacuümtafel) wordt gebruikt voor het opdelen van volformaat platen. De cups/balkentafel werkt op opgespannen panelen (vaak na opdeelzaag), met meer opties voor kopse bewerkingen. In beide lijnen geldt: de frees die de meeste meters maakt, verdient de meeste aandacht. ij nestingmachines is dat je nestingfrees; op de balkentafel vaak je contourfrees.
3. Must-have bij machines: positief/negatief snijbeeld en wanneer 2× positief loont
Een positieve/negatieve geometrie voorkomt uitsplintering: positief “trekt” de spanen omhoog, negatief “drukt” aan de bovenzijde omlaag voor een strak bovenkantbeeld. Wil je daarnaast schonere tafels en minder nablaaswerk? Overweeg een geometrie met twee positieve tanden voor de negatieve: die werpt spanen krachtiger de afzuiging in (zeker i.c.m. turbine/spaangeleide klok en correcte luchtsnelheid in de afzuigkanalen). Let op: bij materiaal dunner dan 18 mm kan juist de bovenkant uitsplinteren. Pas deze keuze alleen toe wanneer je hoofdzakelijk 18 mm plaat freest.
Checklist spaanafvoer nestingmachines
- Afzuigsnelheid meten en borgen
- Turbine/klok monteren waar zinvol
- Geometrie kiezen die spanen naar de afzuiging stuurt (evt. 2× positief)
4. Must-have op de balkentafel: contourfrees met diamant-wisselmessen
Op de (opdeel)zaagmachine worden panelen met overmaat gezaagd. Op de CNC-machine worden deze contour gefreesd zodat deze volledig haaks zijn en precies op maat. Hier zijn diamant-wisselmessen een gamechanger: raakt een mesje beschadigd (bijvoorbeeld door vervuiling), dan wisselt de operator het mesje in minuten met een momentsleutel terwijl de body blijft zitten. Geen slijptijd, nauwelijks stilstand en minder gereedschapsvoorraad nodig. Waarom niet bij nestingmachines? De benodigde diameters (Ø18– 20, vaak met maximaal 2 snijtanden) zijn op nestingmachines minder gangbaar; nestingfrezen gebruiken in de regel kleinere diameters (Ø12– 14) met meer tanden.
Wil je de afweging wisselmes vs. bestuckt breder maken (kosten, standtijd, nauwkeurigheid)? Er bestaan uitgebreide gidsen over deze afweging (wisselmes vs. bestuckt), onder andere over systemen van Konstantin en Aigner. De Konstantin Pro-serie is ontwikkeld voor kantenverlijmers en behoudt na slijpen zijn diameter, wat in dat domein belangrijk is. Voor CNC-machines geldt in de praktijk vaak: nesting = bestuckt, cups = wisselmessen.
5. Groeven & uitsparingen: kies het juiste “pad” (en soms een aggregaat)
Voor groeven en uitsparingen zie ik drie robuuste routes:
- Volhardmetaal negatieve spiraal: drukt de toplaag omlaag, netjes bovenbeeld, kortere standtijd
- Diamantfrees: hogere investering, veel langere standtijd in slijtvaste toplagen
Groevenzaag via 90°-aggregaat: handig als je op hoge snelheid wilt produceren op een nesting-machine, zonder dat de motor het product raakt
6. Gebruik je zintuigen, het eenvoudigste voorspellend onderhoud
Jonge operators missen soms het “oor” van de oudgediende. Breng dat terug:
- Horen: verandert de toon? Gaat het brommen?
- Ruiken: brandlucht? Dan zijn de toeren te hoog, de aanvoer te laag of is het gereedschap bot
- Voelen/kijken: ruwe kanten, donkere snijkanten of verbrand materiaal
Te laat wisselen betekent: meer verspanen bij het slijpen, slechtere kwaliteit en onnodige kosten. Maak dit tastbaar met vaste wisselmomenten of KPI’s, maar leer operators ook hun zintuigen in te zetten. Machines nemen dit deels over (denk aan ampèremeting of lasermeting van snedes), maar tot die tijd haalt een oplettende operator het meeste rendement uit je lijn.
Verdiep je hier ook in de rol van geslepen gereedschap: met de juiste geometrieborging is dat geen B-keus meer, maar een volwaardig rendementsinstrument. Denk aan codering, vaste terugslijpmaten en coatings die soms zelfs tot een langere standtijd leiden.
7. Must-have in je beleid: reparatie- en slijpstrategie (duurzaam en goedkoper)
Crashes of dolgedraaide schroeven betekenen niet automatisch: “weggooien en nieuw”. Schroefjes kunnen vervangen worden (of gebruik een momentsleutel zodat ze niet dolgedraaid worden). Wisselmessen zijn eenvoudig te wisselen. Freesbody’s zijn te hergebruiken, maar bodies zelf repareren we niet.
8. Vooruitkijken: small-kerf zagen, langere standtijden en meer automatisering
De trend is helder: dunnere kerf (minder afval en energieverbruik), wisselmessystemen met nog langere standtijd en een productielijn waarin robots platen aan- en afvoeren. Machines signaleren zelf wanneer een gereedschap aan vervanging toe is. Dat verplaatst werk van de vloer naar werkvoorbereiding, maar de keuze voor de juiste geometrie op de juiste plek blijft bepalend voor je rendement.
Samengevat: mijn must-have shortlist
- Nestingfrees met het juiste snijbeeld, eventueel 2× positief bij 18 mm-werk
- Turbine/klok + geborgde afzuigsnelheid voor schonere tafels en minder naslag
- Contourfrees met diamant-wisselmessen op de balkentafel voor uptime en lagere TCO
- Heldere keuze voor groefstrategie: HM-negatief, diamant of zaag via aggregaat
- Zintuigen-check + KPI’s voor tijdig wisselen en kwaliteitsborging
- Structureel slijp- en reparatiebeleid, inclusief <50%-regel en tijdig wisselmessen vervangen
- Bewuste keuze wisselmes vs. bestuckt per toepassing; overweeg Konstantin/Aigner waar passend
- Geaccepteerd geslepen gereedschap als volwaardige pijler in je kosten- en duurzaamheidsstrategie
Sparren over jouw lijn? Ik loop graag met je mee langs nesting, zaag, balkentafel en kantenlijn om per bewerking de beste geometrie, parameters en beheerafspraken neer te zetten. Dat levert vrijwel altijd direct winst op: minder stilstand, hogere snelheid en een netter.